Wywiad z Małgorzatą Źródlak – Prezes Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej
Wywiad z Małgorzatą Źródlak
Prezes Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej
Joanna Górska [J.G.] W jaki sposób rozwija się rynek żywności bezglutenowej w Polsce i na świecie?
Małgorzata Źródlak [M.Ź.] Bardzo dynamicznie, można powiedzieć, że jest to jeden z najszybciej rozwijających się rynków spożywczych. Według najnowszych badań na celiakię choruje 1-2% populacji. Zatem w Polsce jest to minimum 380.000 osób, może nawet ponad pół miliona – choć oczywiście większość nie jest tego świadoma. Dodatkowo dieta bezglutenowa jest zalecana z powodu wielu innych schorzeń – alergii na pszenicę, nadwrażliwości na gluten, autyzmu itd. Zapotrzebowanie na specjalistyczną, wolną od glutenu żywność jest coraz większe, zarówno w USA i Europie Zachodniej, jak i w Polsce.
U nas rynek rozwija się też pośrednio dzięki aktywnej działalności Stowarzyszenia. W ciągu ostatnich kilku lat świadomość istnienia celiakii i diety bezglutenowej, a także wykrywalność choroby w Polsce zaczynają się zwiększać. Wraz z poprawą diagnostyki do Stowarzyszenia trafia po poradę i pomoc coraz więcej osób, które zaczynają poszukiwać bezpiecznej bezglutenowej żywności i stają się wiernymi klientami firm produkujących tę żywność.. Co ważne, ze względów praktycznych i dla bezpieczeństwa chorego często bezglutenowo przyrządza się posiłki dla całej rodziny. Rynek produktów odpowiednich dla bezglutenowców – przestaje, więc być niszowy.
[J.G.] Jakiego rodzaju produktów potrzebują na co dzień osoby na diecie bezglutenowej?
[M.Ź.] Przede wszystkim bezpiecznych, to znaczy takich, w których nie ma glutenu (także wolnych od zanieczyszczenia nim w procesie produkcyjnym). Oprócz specjalistycznej żywności tj. bezglutenowego chleba, mąko, makaronu – chorzy poszukują „zwykłych” produktów, takich jak wędliny, nabiał, słodycze, które będą dla nich bezpieczne. Jest już sporo firm, które posiadają takie produkty, oznaczane symbolem przekreślonego kłosa, lecz ich liczba i dostępność są wciąż zbyt małe.
[J.G.] Czy mamy już na rynku polskim wyspecjalizowane firmy, które się zajmują produkcją takich produktów?
[M.Ź.] Tak, obecnie na polskim rynku mamy trzech głównych producentów krajowych – firmy Bezgluten, Glutenex i Balviten. Ponadto stale dostępne są także produkty dużego koncernu międzynarodowego – firmy Schär i wielu innych firm zagranicznych. Mowa tu oczywiście o producentach specjalistycznej żywności, to znaczy bezglutenowego chleba, mąki czy makaronów.
[J.G.] Gdzie możemy kupić produkty bezglutenowe?
[M.Ź.] Specjalistyczne produkty bezglutenowe można kupić:
• w sklepach ze zdrową żywnością : Produkty bezglutenowe są w nich od dawna i w większości w dużym wyborze (oferta kilku specjalistycznych producentów). Jeśli czegoś brakuje, zazwyczaj można poprosić o zamówienie odpowiednich produktów. W większych miastach sklepy takie często znajdują się w centrach handlowych (np. Organic, Kuchnie Świata). Adresy sklepów w różnych miejscowościach można znaleźć na naszym forum internetowym www.forum.celiakia.pl. Pamiętajmy jednak, że jest to lista stworzona przez forumowiczów – nie zawiera danych dotyczących wszystkich sklepów. Informacji o sklepach w naszej okolicy można zasięgnąć także u producentów – każdy z nich chętnie poinformuje nas, do jakich sklepów w danym rejonie wysyła towary.
• w supermarketach, hipermarketach : Produkty bezglutenowe są także dostępne w hipermarketach (np. Carrefour, Real, Auchan, Tesco). Dawniej były rozrzucone po całym sklepie, w różnych działach, teraz zazwyczaj są zgrupowane w jednym miejscu, najczęściej obok produktów ekologicznych i dla diabetyków.
Również w mniejszych sieciach (np. Stokrotka, Piotr i Paweł, Alma) można spotkać żywność bezglutenową wytwarzaną przez polskich i zagranicznych producentów, choć na razie wybór jest mniejszy niż w sklepach ze zdrową żywnością.
• Bezpośrednio u producentów: Wszystkie wymienione wcześniej firmy prowadzą sprzedaż przez Internet i na zamówienia telefoniczne. Do ceny produktów będziemy wówczas musieli doliczyć koszty wysyłki, jednak zważywszy, że ceny wyrobów u producenta są niższe niż na sklepowej półce, jeśli zamówimy jednorazowo większą ilość towaru transakcja może być dla nas korzystna.
• w sklepach internetowych: Zazwyczaj są to internetowe odpowiedniki sklepów ze zdrową żywnością. Ich zaletą jest możliwość wyboru z oferty kilku bądź kilkunastu producentów, także niszowych.
[J.G.] A jak wygląda sposób znakowania produktów bezglutenowych? Jest z tym chyba sporo problemów?
[M.Ź.] Niestety tak i jest to duży kłopot dla konsumentów. Ponieważ w zakresie znakowania panuje dowolność część producentów opisuje produkty słowem „bezglutenowy” na wyrost, nie mając stuprocentowej pewności, że faktycznie są bezglutenowe, bo po prostu ich nie badając. Nasze konsumenckie badania na zawartość glutenu pokazują, że czasem nawet produkty opisane jako bezglutenowe nie spełniają normy 20 ppm, czyli dozwolonych 20 miligramów glutenu na kilogram produktu. Czyli mówiąc wprost – produkty, które w dobrej wierze kupujemy jako bezglutenowe często wcale takie nie są!
Tak było i jest nie tylko w Polsce. Dlatego już wiele lat temu europejskie stowarzyszenia osób z celiakią postanowiły wziąć sprawy w swoje ręce i międzynarodowy zastrzeżony symbol przekreślonego kłosa przyznawać jedynie tym firmom, które spełnią szereg warunków zapewniających bezpieczeństwo produkowanych wyrobów. W Polsce przyznawaniem licencji zajmuje się nasze Stowarzyszenie.
Sporym problemem jest wybór bezpiecznych produktów z tzw. zwykłej żywności. Na szczęście coraz więcej firm oznacza swoje produkty licencjonowanym znakiem przekreślonego kłosa. Możemy kupić bezpieczne pieczywo chrupkie, wafle kukurydziane i ryżowe firm Good Food, Sonko, Kupiec. Wędliny (Nowak, Tradycyjne Jadło, Bartlowizna), produkty z amarantusa – seria Amarello (Ekoprodukt) i inne. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.przekreslonyklos.pl. Również na naszej głównej stronie www.celiakia.pl dostępny jest wykaz produktów bezglutenowych. Zawiera ponad 2000 pozycji i jest regularnie aktualizowany.
[J.G.] Co się dzieje w tej chwili w sprawie oznaczanie tej żywności?
[M.Ź.] Wspólny Europejski System Licencyjny prowadzony przez stowarzyszenia osób z celiakią już działa. Coraz więcej firm chce posiadać licencjonowany symbol przekreślonego kłosa, gdyż ze względu na brak kontroli nad producentami źle opisującymi produkty bezglutenowe stowarzyszenia zalecają osobom na diecie tylko produkty z licencją – są one regularnie badane na zawartość glutenu, a firmy audytowane. Niestety nad produktami, na których są jakieś inne wymyślone przez firmy symbole czy opisy nie mamy w praktyce żadnej kontroli.
